Diyabetik retinopati, diyabetten kaynaklanan ve görmeyi önemli ölçüde etkileyen bir komplikasyondur. Kandaki glikoz seviyesinin anormal yükselmesiyle karakterize kronik bir metabolik hastalık olan diyabet, sadece şeker seviyesini etkilemekle kalmaz, aynı zamanda damar ve sinir sistemini etkileyen komplikasyonlara da yol açar. Retinopati, diyabetin neden olduğu en yaygın komplikasyonlardan biridir ve retinadaki damarlardan kan veya içerik sızıntısı ile karakterize olup ödem, damar şeklinin bozulması ve yeni kılcal damarların veya zarların oluşması ile sonuçlanır ve görmeyi önemli ölçüde bozar. Deforme olmuş ve yırtılmış kılcal damarların neden olduğu retina hasarı, zaman içinde kademeli olarak görme bozukluğuna yol açar.
Diyabetik Retinopati nedir?
Diyabetik retinopati, yüksek kan şeker seviyelerinin bir komplikasyonu olarak görme bozukluklarına neden olan ilerleyici bir bozukluktur. Retina, birçok sinir lifi ve kan damarı ağı içeren, diyabetik retinopati sırasında bu damarlarda değişiklikler yaşar. İki aşamaya ayrılır: proliferatif olmayan ve proliferatif. Proliferatif olmayan aşamalarda retinal damarların anormal genişlemesi veya daralması, kanama ve kan akışında değişiklikler yer alır. Proliferatif aşamada ise, disfonksiyonel ve kırılgan yeni damar oluşumları meydana gelir ve bu da retinanın ayrılmasına yol açabilir.
Diyabetik Retinopatiye Ne Sebep Olur?
Diyabetik retinopati gelişimine çeşitli risk faktörleri katkıda bulunur. Diyabetin zamanlaması ve şiddeti önemli faktörlerdir. Risk faktörleri arasında yüksek kan basıncı, gebelik, kontrolsüz yüksek kan şekeri, yüksek kolesterol seviyeleri, nefropati, anemi, yüksek trigliserid seviyeleri, yüksek vücut kitle indeksi, katarakt öyküsü, ergenlik çağı, hareketsiz yaşam tarzı ve kardiyovasküler hastalık yer alır. Birden fazla risk faktörü bulunan kişiler düzenli kan şekeri ölçümleri ve göz muayenelerinden geçmelidir.
Diyabetik Retinopatinin Belirtileri Nelerdir?
Belirtiler lezyonların boyutuna ve retinal hasarın şiddetine bağlı olarak değişir. Diyabetik retinopati genellikle başlangıçta belirti göstermeden sessizce ilerler ve ancak daha sonraki aşamalarda fark edilir hale gelir. Belirtiler arasında bulanık görme, görüş alanında yüzen cisimler, etkilenen makula ile başlayan görme kaybı, ani kanama ve diyabetik retinopatiyi tek göz durumu olarak bulunan kişilerde ağrısızlık yer alabilir.
Diyabetik Retinopati Nasıl Teşhis Edilir?
Erken teşhis diyabetik retinopati başlangıçta belirtisiz olduğu ve ilerleyici olduğu için önemlidir. Diyabet öyküsü olan bireyler düzenli göz muayenelerinden geçmelidir. Kapsamlı göz muayeneleri ve oftalmoskopi, fundus fluorescein anjiyografi (FFA), optik koherens tomografi (OCT) ve retina kalınlığı analizi gibi yardımcı tanı yöntemleri hastalığın tespitini kolaylaştırır.
Diyabetik Retinopati Tedavi Yöntemleri
Diyabetik retinopati tedavisi için yaşam tarzı değişiklikleri, ilaçlar ve cerrahi müdahaleler mevcuttur. Tedavi seçimi hastalığın şiddeti ve başlangıcıyla ilgilidir. Tedavi yöntemleri arasında retinal lazer (fotokoagülasyon), ilaç tedavisi (steroidler, anti-VEGF ajanları) ve ileri aşamalara müdahale etmek için yapılan vitrektomi ameliyatı bulunur.
Diyabetik Retinopati Ameliyatı Nasıl Yapılır?
Diyabetik retinopatinin ileri ve karmaşık vakalarında, vitrektomi olarak bilinen cerrahi gerekebilir. Prosedür, gözdeki kanamayı temizlemeyi, anormal yeni damarları kapatmayı veya sızıntı yapan damarları kapatmayı ve retinal yırtıkları onarmayı içerir. Ameliyat lokal anestezi altında gerçekleştirilir ve düşük risk taşır.
Diyabetik Retinopatiyi Önleme
Diyabetik retinopatiyi önlemek için bir dizi önlem alınabilir, bunlar yaşam tarzı değişikliklerinden zararlı alışkanlıklardan vazgeçmeye kadar uzanır. Düzenli kan şekeri ölçümlerine dikkat etmek, gerekli ilaçlarla kan şekeri kontrolü yapmak, alkol ve tütün gibi zararlı bağımlılıkların azaltılması veya bırakılması, düzenli kan basıncı kontrolü, sağlıklı bir diyet sürdürmek, göz sağlığını destekleyen vitamin ve mineralleri dahil etmek, hareketsiz bir yaşam tarzından kaçınmak, düzenli göz muayenelerine katılmak ve diyabetik retinopatiyi tetikleyebilecek diğer göz koşullarını tanımlamak ve tedavi etmek önemlidir.
Diyabetik retinopati erken teşhis ve uygun tedavi ile yönetilebilen ancak ciddi görme sorunlarına yol açabilen bir hastalıktır. Sağlıklı yaşam tarzı seçimleri ve düzenli göz muayeneleri, bu hastalığa karşı korunmada önemli bir rol oynar. Belirtiler fark edildiğinde veya risk faktörleri mevcutsa, bir sağlık uzmanından tavsiye almak kritik bir adımdır.